Το βρογχικό άσθμα, είναι μία χρόνια πάθηση, που χαρακτηρίζεται από ποικίλου βαθμού απόφραξη των βρόγχων (αεραγωγών).
Φανταστείτε τους πνεύμονες μας σαν ένα δέντρο ανεστραμμένο, όπου οι βρόγχοι, είναι ο κορμός και τα κλαδιά του. Οι αεραγωγοί είναι αυτοί που μεταφέρουν τον αέρα εντός (εισπνοή) και εκτός των πνευμόνων (εκπνοή). Η απόφραξη που προκαλείται στα παιδιά αυτά οφείλεται σε φλεγμονή των αεραγωγών αυτών με συνέπεια τη στένωση του αυλού τους, τόσο στους κεντρικότερους όσο και στους περιφερικότερους κλάδους του τραχειοβρογχικού δένδρου. Ο μικρός ασθενής καλείται, υπό αυτές τις συνθήκες, να εισπνεύσει και να εκπνεύσει αέρα μέσα από ένα στενό αυλό.
Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση της παιδικής ηλικίας. Η συχνότητα υπολογίζεται περίπου στο 10%. Η εκδήλωση του βρογχικού άσθματος καθορίζεται και από γενετικούς παράγοντες. Έτσι όταν και οι δύο γονείς έχουν άσθμα τα παιδιά τους έχουν 40% πιθανότητα να παρουσιάσουν τη νόσο, ενώ όταν μόνο ο ένας γονέας πάσχει, η πιθανότητα πέφτει στο 25%. Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μεγάλη αύξηση της συχνότητας του βρογχικού άσθματος. Παράγοντες που ευθύνονται στην αύξηση αυτή φαίνεται πως είναι οι αλλαγές που σημειώθηκαν στο περιβάλλον, όπως η ρύπανση του αέρα και των τροφών, καθώς και η αύξηση της έκθεσης σε χημικές ουσίες και αλλεργιογόνα (ιδιαίτερα στο άκαρι της σκόνης) στο οικιακό περιβάλλον.
Τα συνήθη συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται το παιδικό βρογχικό άσθμα είναι:
Η κλινική εικόνα για το βρογχικό άσθμα μπορεί να εκδηλωθεί με μεγάλη ποικιλία και ετερογένεια συμπτωμάτων στις διάφορες ηλικίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βρογχικό άσθμα δεν συνοδεύεται πάντα από συρίττουσα αναπνοή. Μερικά παιδιά παρουσιάζουν μόνο υποτροπιάζοντα επεισόδια βήχα. Αυτή η ομάδα των ασθενών διαγιγνώσκεται σχετικά δύσκολα.
Τα επεισόδια βρογχόσπασμου συνήθως εκλύονται μετά από λοιμώξεις-κυρίως ιογενείς, άσκηση, αλλαγές στη θερμοκρασία και στην υγρασία του περιβάλλοντος, εισπνοή καπνού ή ερεθιστικών ουσιών, εισπνοή και πολύ σπανιότερα λήψη αλλεργιογόνων ή έντονη συναισθηματική φόρτιση.
Η διάγνωση για το βρογχικό άσθμα μπαίνει από το ιστορικό του παιδιού, τη φυσική εξέταση από τον παιδίατρο και όταν το επιτρέπει η ηλικία του παιδιού (συνήθως μετά την ηλικία 4-5 ετών ώστε να μπορεί να συνεργαστεί) με σπιρομέτρηση (εξέταση που δίνει σημαντικές πληροφορίες για την αναπνευστική λειτουργία και βοηθάει στην εκτίμηση της βαρύτητας της νόσου). Τέλος συχνά στη διάγνωση συμβάλλει ο αλλεργιολογικός έλεγχος.
Υπάρχουν φάρμακα ανακουφιστικά (βρογχοδιασταλτικά) που χορηγούνται με την μορφή εισπνοών προκαλώντας άμεση βελτίωση της εικόνας του παιδιού. Τα φάρμακα αυτά δεν επηρεάζουν την εξέλιξη της νόσου.
Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τα ρυθμιστικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε μακροχρόνια βάση για την πρόληψη και τον έλεγχο των ασθματικών κρίσεων. Πρόκειται για τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, με ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, προκειμένου να καταπολεμήσουν τη χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών. Στα ρυθμιστικά φάρμακα ανήκει και μία νεότερη κατηγορία, τα αντιλευκοτριένια. Πρόκειται για φάρμακο μη κορτικοστεροειδές, που χορηγείται μακροχρόνια σε μασώμενα δισκία.
Η ρινίτιδα, οφείλεται κυρίως σε λοιμώδη αίτια, κυρίως από ιούς. Πιο σπάνια οφείλεται σε μικροβιακά αίτια, αλλεργία, φάρμακα και τραύματα.
Η ιογενής ρινίτιδα εκδηλώνεται αιφνιδίως με διαυγή ή βλεννώδη ρινική έκκριση, ήπια φαρυγγαλγία, βήχα ή και πυρετό. Η νόσος διαρκεί λίγες ημέρες.
Η αλλεργική ρινίτιδα απαντάται συνήθως μετά το δεύτερο χρόνο ζωής. Εκδηλώνεται με πταρμούς, ρινικό κνησμό, ρινόρροια και συχνά συμπτώματα και από τους οφθαλμούς (δακρύρροια και κνησμός).
Η ενσφήνωση ξένου σώματος στη μύτη αποτελεί σημαντικό αίτιο ετερόπλευρης ρινίτιδας.
Το κοινό κρυολόγημα, αφορά παιδιά όλων των ηλικιών και σχεδόν πάντα οφείλεται σε ιούς.
Πρόκειται για την πιο συχνή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, παρουσιάζοντας εποχικό χαρακτήρα, με τα περισσότερα περιστατικά να καταγράφονται τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες.
Η νόσος (κοινό κρυολόγημα) εκδηλώνεται με ρινική καταρροή, πονόλαιμο, βήχα, πυρετό, αίσθημα κακουχίας και αδυναμίας.
Είναι από τις συχνότερες λοιμώξεις στα παιδιά και απαντάται κυρίως στη νηπιακή και προσχολική ηλικία.
Η οξεία φαρυγγοαμυγδαλίτιδα είναι κατά 70-85% ιογενούς αιτιολογίας. Συχνότερο μικροβιακό αίτιο αποτελεί ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α. Οι ιογενείς φαρυγγίτιδες εκδηλώνονται αιφνιδίως με αδιαθεσία, ανορεξία, πυρετό, βήχα, βράγχος φωνής.
Οι ωτίτιδες χωρίζονται σε 2 κατηγορίες:
Η οξεία μέση ωτίτιδα είναι η πιο συχνή λοιμώδης νόσος της παιδικής ηλικίας για την οποία συνταγογραφείται αντιβίωση. Συχνότερα απαντάται στα δύο πρώτα έτη ζωής. Πρόκειται για τόσο συχνή λοίμωξη που υπολογίζεται ότι 60% των βρεφών μέχρι του τέλους του πρώτου έτους και 80% των νηπίων μέχρι την ηλικία των 3 ετών θα έχουν πάθει τουλάχιστον ένα επεισόδιο οξείας μέσης ωτίτιδας.
Οφείλεται κυρίως σε μικρόβια αλλά και σε ιούς. Η νόσος προβάλλει οξέως, συνήθως με πυρετό, ανορεξία, ωταλγία. Όσο πιο μικρή ηλικία είναι του παιδιού τόσο λιγότερο εμφανή είναι τα συμπτώματα, π.χ σε ένα βρέφος 1-2 μηνών μπορεί να προβάλει μόνο με μειωμένη πρόσληψη γάλακτος, ανησυχία.
Η εξωτερική ωτίτιδα συμβάινει αρκετά συχνά το καλοκαίρι στα παιδιά που πηγαίνουν κολυμβητήριο ή στη θάλασσα. Πρόκειται για μία τοπική μόλυνση του αυτιού,η οποία δεν χρήζει συστηματική χορήγηση αντιβιωτικών, αλλά μόνο σταγόνες στο αυτί του παιδιού και παυσίπονα για τον πόνο.
Τα ιγμόρεια ή αλλιώς παραρρίνιοι είναι κοιλότητες στο πρόσωπο του παιδιού χωρίς μικρόβια. Οι πιο γνωστοί παραρρίνιοι κόλποι είναι τα ιγμόρεια και οι μετωπιαίοι κόλποι.
Η ιγμορίτιδα στα παιδιά εμφανίζεται μετά την ηλικία των 4 ετών και η μετωπιαία κολπίτιδα μετά την ηλικία των 6-7 ετών.
Οφείλεται συνήθως σε μικρόβια και λιγότερο συχνά σε ιούς.
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται ρινική έκκριση περισσότερο από 10ημέρες συνήθως πυώδης έκκριση, πυρετός, κεφαλαλγία.
Η λαρυγγίτιδα παιδιών, παρατηρείται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 3 μηνών έως 6 ετών και παρουσιάζει εποχική έξαρση το φθινόπωρο και το χειμώνα. Προκαλείται κατά κανόνα από ιούς.
Κλασικό σύμτωμα της νόσου είναι ο υλακώδης βήχας που ο γονιός πολύ εύστοχα τον παρουσιάζει με το γαύγισμα σκυλιού. Σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται αναπνευστική δυσχέρεια, δηλαδή δύσπνοια που είναι αντιληπτή από την αγωνία του παιδιού, ταχύπνοια και εισολκή ευένδοτων σημείων του θώρακα που δημιουργούνται στην προσπάθεια του παιδιού να αναπνεύσει. Κατάσταση φυσικά που κάνει τη νόσο αυτή επείγουσα και τρομοκρατεί τους γονείς.
Συνήθως προηγείται την προηγούμενη ημέρα βήχας, καταρροή με ή χωρίς πυρετό.
Αν το επεισόδιο συμβεί την νύχτα (κατά κανόνα την νύχτα παρουσιάζεται αυτό το οξύ επεισόδιο), ο γονιός με ψυχραιμία ντύνει το παιδί και το βγάζει για 5-10 λεπτά στο μπαλκόνι, στον υγρό χειμωνιάτικο αέρα.
Πολλές φορές και μόνο με αυτό το χειρισμό βλέπουμε άμεση βελτίωση του παιδιού.
Εν συνεχεία μπορεί να χρειαστεί να δώσουμε σταγόνες κορτιζόνης στο παιδί (δεξαμεθαζόνη) πάντα σε συνεννόηση με τον παιδίατρο μας, και επί μη βελτίωσης το παιδί πρέπει να μεταβεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση.
Οι υδρατμοί, που έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως για δεκαετίες, δεν αποδείχθηκε ότι ασκούν άμεση ευνοική επίδραση στην αποφυγή απόφραξης του αεραγωγού.
Πρόκειται για οξεία λοιμώδη νόσο του αναπνευστικού συστήματος, εμφανίζεται κάθε χρόνο το χειμώνα με τη μορφή επιδημίας και διαρκεί 2-5 μήνες.
Προσβάλλει κυρίως βρέφη αλλά και νήπια μέχρι 2 ετών.
Προκαλείται κατά κανόνα από ιούς, με κυριότερο αίτιο 60-90% των περιπτώσεων από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV).
H λοίμωξη αρχίζει με ρινική απόφραξη, ρινόρροια και βήχα. Στη συνέχεια μπορεί να παρατηρηθεί επιδείνωση της εικόνας του παιδιού με αναπνευστική δυσχέρεια, ανορεξία, επηρεασμένη γενική εικόνα.
Μπορεί όμως αρκετές φορές να χρειαστεί νοσηλεία του παιδιού στο νοσοκομείο λόγω δυσκολιά στη σίτιση, αναπνευστικής ανεπάρκειας.
Η συχνότητα της πνευμονίας είναι μεγάλη στα παιδιά ηλικίας 6 μηνών-5 ετών (περίπου 4 επεισόδια/100 παιδιά/χρόνο) και με την πρόοδο της ηλικίας μειώνεται σταδιακά για να φτάσει 1επεισόδιο/100 παιδιά/χρόνο στα παιδιά άνω των 9 χρονών.
Το αίτιο της πνευμονίας εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού. Τους πρώτους 3 μήνες ζωής οι πνευμονίες είναι κυρίως μικροβιακές, ενώ από 3 μηνών και μέχρι 4 ετών οι περισσότερες πνευμονίες είναι ιογενείς. Στα παιδιά άνω των 4 ετών κυριαρχούν οι μικροβιακές με κύριο αίτιο τον πνευμονιόκοκκο.
Η Πνευμονία εκδηλώνεται με βήχα, ταχύπνοια, αναπνευστική δυσχέρεια, πυρετό.