Η ατοπική δερματίτιδα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος του δέρματος που ακολουθεί μία πορεία με συχνές εξάρσεις και υφέσεις.
Επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των παιδιών λόγω της ξηροδερμίας και του κνησμού που προκαλεί και συχνά συνοδεύεται από έντονη σωματική καταπόνηση, λόγω της διαταραχής του ύπνου.
Η ατοπική δερματίτιδα αποτελεί συχνό νόσημα της παιδικής ηλικίας (15-20% των παιδιών) με τα αρχικά συμπτώματα της νόσου να παρουσιάζονται μέσα στα πρώτα 5 έτη ζωής. Καθώς μεγαλώνει το παιδί τα συμπτώματα γίνονται ηπιότερα και οι εξάρσεις αραιώνουν, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται σημαντικά και η ποιότητα ζωής του παιδιού.
Η κληρονομικότητα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της νόσου. Αν υπάρχει ιστορικό αλλεργιών (ατοπική δερματίτιδα, αλλεργική βρογχίτιδα, κνίδωση, αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα) και στους δύο γονείς τότε το ποσοστό των πασχόντων παιδιών μπορεί να φτάσει και το 70%. Το παιδί μπορεί αρχικά να παρουσιάσει ατοπική δερματίτιδα και καθώς μεγαλώνει να εμφανίσει αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα ή βρογχικό άσθμα. Αυτή ακριβώς η εξέλιξη ονομάζεται << ατοπική πορεία >>.
Η ατοπική δερματίτιδα στο μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών παρουσιάζει εποχικότητα στην εκδήλωση των συμπτωμάτων, με τους χειμερινούς μήνες να έχουμε πιο συχνές εξάρσεις, ενώ το καλοκαίρι με τη θάλασσα τα συμπτώματα είναι σημαντικά ηπιότερα.
Στα παιδιά με βαρύτερες μορφές της νόσου (μεγάλη έκταση βλαβών) ή όταν τα συμπτώματα τους ελέγχονται δύσκολα με την τοπική αγωγή, θα πρέπει να ελέγχονται και για συνύπαρξη τροφικής αλλεργίας ή την πρόκληση της από αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος.
Η αιτία για την ατοπική δερματίτιδα είναι σύνθετη, πρόκειται για μία γενετικά καθοριζόμενη βλάβη της επιδερμίδας, την ανοσολογική διαταραχή του δέρματος και την παθολογική αύξηση των μικροβίων πάνω σε αυτό.
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού η ατοπική δερματίτιδα παρουσιάζεται με χαρακτηριστική κατανομή των βλαβών.
Αυτή περιλαμβάνει αρχικά την αποφυγή των περιβαλλοντικών ερεθιστικών παραγόντων. Η συστηματική χρήση ενυδατικών μέσων σε περιόδους έξαρσης αλλά και σε περιόδους ύφεσης, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της νόσου. Πολύ σημαντική είναι η ταυτόχρονη θεραπεία με τοπικά κορτικοστεροειδή, ώστε να ελεγχθεί μακροχρόνια η νόσος. Η αντιφλεγμονώδης αγωγή συμπληρώνει και ενισχύει το ευεργετικό αποτέλεσμα της συστηματικής ενυδάτωσης πάνω στο δέρμα.
Τα καθημερινά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται ώστε να έχουμε ένα υγιές δέρμα με όσο το δυνατόν λιγότερες εξάρσεις αποτελούν το κλειδί στην αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας.
Συστήνεται καθημερινό μπάνιο των ατοπικών παιδιών με χλιαρό νερό και η διάρκεια του μπάνιου να μην υπερβαίνει τα πέντε λεπτά. Προτείνεται η χρήση καθαριστικών με όξινο PH(<7). Σε περιόδους έξαρσης χρησιμοποιούμε ειδικό μαλακτικό υδρόφιλου λαδιού και ελαιώδους σαπουνιού. Ο καθαρισμός του δέρματος να γίνεται πάντα με γυμνά χέρια για την αποφυγή τραυματισμού του ευαίσθητου ατοπικού δέρματος. Για το στέγνωμα συστήνονται απαλές κινήσεις ταμποναριστά. Η ενυδάτωση, όπως αναφέρθηκε αποτελεί την πιο σημαντική φροντίδα του ατοπικού δέρματος. Θα πρέπει να είναι καθημερινή, ακόμα και στο φαινομενικά υγιές δέρμα.
Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν κάποιες παρεμβάσεις στο περιβάλλον των παιδιών, όπως την αποφυγή κοινών αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών.
Απομάκρυνση των λούτρινων παιχνιδιών από το παιδικό δωμάτιο, σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα της μοκέτας ή του χαλιού και οπωσδήποτε καθημερινός αερισμός του χώρου. Η ιδανική θερμοκρασία θα πρέπει να είναι στους 20-21°C και η υγρασία της ατμόσφαιρας στο 40-60%.
Όσον αφορά την ένδυση των ατοπικών παιδιών συστήνεται η αποφυγή του δέρματος με μάλλινα, συνθετικά υφάσματα ενώ αντίθετα προτείνεται η χρήση των βαμβακερών, άνετων, μεταξωτών ρούχων.
Το σύγκαμα είναι το πιο συχνό πρόβλημα στα παιδιά της βρεφικής ηλικίας.
Είναι αποτέλεσμα ερεθισμού του δέρματος από τα ίδια του τα ούρα. Τα ούρα περιέχουν μία ουσία που λέγεται ουρία. Η ουρία διασπάται και παράγεται αμμωνία, η οποία και προκαλεί τον ερεθισμό στο δέρμα του μωρού, με αποτέλεσμα να κοκκινίζει η περιοχή των γεννητικών οργάνων. Αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, η περιοχή μολύνεται με μύκητες λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών (θερμότητα και υγρασία).
Σημαντικό επίσης κομμάτι στην θεραπεία είναι να αφήνετε το μωρό όσο το δυνατό περισσότερη ώρα χωρίς πάνα για να αεριστεί η περιοχή. Η πρόληψη του συγκάματος είναι πολύ σημαντική, περιλαμβάνει τακτική αλλαγή του παιδιού, και κυρίως να μην χρησιμοποιείτε υγρά μωρομάντηλα αλλά να πλένετε το μωρό σας με τρεχούμενο νερό.
Το μολυσματικό κηρίο, είναι η πιο συνήθης μικροβιακή λοίμωξη του δέρματος στα παιδιά. Οφείλεται σε σταφυλόκοκκο ή σε στρεπτόκοκκο. Στην αρχή σχηματίζονται φυσαλίδες, οι οποίες σπάνε και τελικά η περιοχή καλύπτεται από μια κρούστα, χρώματος μελιού.
Οι βλάβες συνήθως είναι στο πρόσωπο, συχνά κοντά στα ρουθούνια (σημείο όπου πολύ συχνά αποικίζεται με σταφυλόκοκκο).